İL İL TÜRKİYE -> ARTVİN

TARİHÇE

İlk kuruluş tarihi kesin olarak belli olmayan Artvin ve yöresinde M.Ö. 2. binde Hurrilerin küçük beylikler kurduğu bilinmektedir. Bölge, 2 yüzyıl süren Mitanni egemenliğinin ardından Hitit İmparatorluğunun etkisine girmiştir. M.Ö. 8. yüzyıl sonlarında Kimmerler Kafkaslardan gelerek, Artvin üzerinden Anadolu topraklarına girmişlerdir.

Daha sonra M.Ö. 7. yüzyılda İskitlerin yine Kafkaslar çevresinden, Anadolu'ya göç ettikleri, bunların bir bölümünün Artvin'e yerleştikleri bilinmektedir. Ortaçağda, Bizans'ın himayesindeki Bagratlı Krallığı'nın yönetiminde kalan bölge, daha sonra Selçuklu, Saltuk, Moğol (İlhanlı), Timur, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Safevi yönetiminde kalmıştır. Artvin'de Osmanlı egemenliği Yavuz Sultan Selim döneminde başlamıştır.

1877 -1878 savaşı sonrasında, 3 Mart 1878'de imzalanan Ayastefanos Antlaşması gereği Artvin, Ardanuç, Borçka, Şavşat ve Hopa’nın Kemalpaşa bucağı savaş tazminatı olarak Ruslara terk edilmiştir. 3 Mart 1918'de imzalanan Brest-Litovsk Antlaşması ile Ruslar Artvin topraklarından çekilmişlerdir.

 Kent, Mondros Ateşkes Müzakeresi ile İngilizlerin eline geçmiştir. Ardından, 7 Mart 1921 tarihine kadar Gürcistan sınırları içerisinde kalan Artvin, 43 yıllık bir ayrılıktan sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin girişimleri sonucu 23 Şubat 1921'de anavatana katılmıştır. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması ile bu durum kesinlik kazanmıştır. 7 Temmuz 1921'de sancak olarak kurulan Artvin, 24 Nisan 1924'de il olmuştur.

COĞRAFYA

Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Artvin, doğudan Ardahan, güney ve güneydoğudan Erzurum, batıdan Rize illeriyle; kuzeyden Karadeniz, kuzeydoğudan Gürcistan Cumhuriyeti toprakları ile çevrelenmiştir. İl topraklarının % 95'i ormanlarla kaplıdır. Yörede "Karagöl" adıyla anılan küçük göllere sıkça rastlanır. İl ve çevresinde rakım farklılığından kaynaklanan ılıman, sert ve Doğu Karadeniz iklimi özelliklerine rastlanılmaktadır

GENEL BİLGİLER

Yüzölçümü:         7.436 km²

Nüfus:                 191.934 (2000)

İl Trafik No:        08

Şehir merkezinin nüfusu 23.157 kişi köylerinin nüfusu ise 11.415 kişidir. Artvin, ili ikiye bölen Çoruh nehri, dik yamaçlı uzun vadileri, 3900 metreye kadar yükselen birbiri ardına sıralanmış yüksek dağları, balta girmemiş doğal ormanları, yüksek dağların doruklarında Krater gölleri, Karagülleri, yeşil yaylaları, fauna ve flora zenginliği, tarihi kilise, kale ve kemer köprüleri, geleneksel mimarisi ve festivalleri ile çeşitli turizm değerlerini içinde barındıran otantik bir turizm beldesidir.

Kaçkar ve Karçal dağlarında yapılan dağ tırmanışları, bölgenin değişik yörelerinde doğal güzellikler içinde bulunan trekking parkurlarında yapılan doğa yürüyüşleri, Çoruh Nehri ve Barhal çayında yapılmakta olan rafting, katamaran ve kano gibi akarsu sporları Artvin'in turizm çeşitliliğini zenginleştirmektedir. 4. Dünya Akarsu Sporları Şampiyonası 1993 yılında Çoruh nehrinde yapılmıştır.

İLÇELERİ: Artvin ilinin merkez ilçe ile birlikte 8 tane ilçesi vardır. Bunlar sırasıyla Ardanuç, Arhavi, Borçka, Hopa, Murgul, Şavşat, Yusufeli’dir  

Artvin'de doğa ile girişilen mücadele her zaman için zor olmuştur. Yöre insanı mücadeleci, çevik, çalışkan ve içten bir karakter taşır. Bununla birlikte Artvin, stratejik konumu itibarı ile de kültür sirkülâsyonunun yaşandığı bir ildir. Artvin yöresi halk oyunları; Karadeniz, Kafkas ve Doğu Anadolu' ya has oyun karakteri gösteren bir özelliktedir.

KÜLTÜREL DATAYLAR

ÇOBANLIK: Artvin, sanayi olanakları az, tarım arazisi sınırlı bir il olduğundan, halkın temel geçim kaynağı hayvancılığa dayalı olan bir ildir. Küçükbaş, büyük baş ve kümes hayvancılığı yöre halkının başlıca geçim kaynağı olmuştur. Yörede, çobanlık müessesesi de, usta-çırak ilişkisine dayalı olarak yapılmaktadır. Çırak olarak pişen, yetişen çobanlar zamanla sürülerin tek hâkimi olur ve geleneği devam ettirirler.  

YÖRE MUTFAĞI: Artvin yöresinde, mutfak geleneği çok zengindir. Çorbalar, Süt ve süt ürünlerinden yapılan yemekler, sebzelerden ve kır otlarından yapılan yemekler, Hamur işleri, et ve et yemekleri ve Tatlılar çeşitlilik içinde üretilmektedir.

YEMEK KÜLTÜRÜ: Süt ve süt ürünlerinden yapılan yemekler; peynir kuymağı ve kaymak kuymağı. Sebzelerden ve kır otlarından yapılan yemekler; dağ pancarı, kuş yemeği, gımı, yaban semizotu, ebegümeci bazı otlardan yemek yapılmaktadır. Taze asma yaprağı ve lahanadan sarma ve yemekler örnek verilebilir. Taze fasulyenin kurutulmuşundan yapılan "Puçuko" özel sebze yemeğidir.

HAMUR İŞLERİ: Laz Böreği, katmer, erişte, hınkal, çergebaz, bişi, lokum, hamur işlerindendir. Kışlık kavurma, ağaç şişlerde yapılan kebaplar etli yemeklerin yöreye özgülerindendir. Keşkek, gendima, herisa ve şilav gibi yemekler tanelilerden yapılan yemeklerdendir. Hasuta, aysefe, zurbiyet ve ballı lokum tatlılardandır.

ÇORBALAR: Püşürük çorbası, ayran çorbası, tutmaç çorbası, soğan harşosu, çinçar çorbası yöreye özgün çorbalardandır.

HALK OYUNLARI:

Artvin ve yöresinde oynanan oyunların doğa, aşk ve bütün bölgelerde olduğu gibi insanların gruplar halinde, duygularını kalıplar içerisinde özdeşleştirmiştir. Dik yamaçlı dağlarla ve dağların yöreyi çember biçiminde çevrelemesinden oluşan yüzey şekillerine benzetilmesi, ayrıca Azeri kaynaklı oyunların ferdi olarak oynanması, Kafkas ve savaş dansı olan Horon ve Gürcü oyunlarından Acara Horonu, bu yörede halkın çeşitli kültürel iletişimle yaşayış tarzına uğramış, Artvin oyunları adı altında çeşitli halk oyunları meydana çıkmıştır.

Artvin horonlarında, genellikle erkek oyunlarında sertlik ve tatlı sertlik gözle görülür temalardır. Oyunların sertlik ve çabukluk biçiminde oynanması yörenin coğrafi konumu ile bağdaşlaştırılır. Kadın oyunlarında ise, genelde bolluk, bereket, zarafet, nezaket ve beceri gibi temaları konu alır.

BELLİ BAŞLI ARTVİN KALK OYUNLARI: Ata Barı, Deli Horon, Ağır Bar, Hemşin Horonu, Arhavi canlısı, Borçka Horonu, Deli Kız, Cilveloy, Karabağ, Kobak, Koçari, Livane, Sarı Çiçek, Tavuk Barı, Teşi. Ondörtlü vb. sayılabilir.

DOKUMACILIK: Artvin yöresinde Kilim, Cecim ve Ehram/Şal Dokumacılığı yapılmaktadır. Şavşat Kilimleri denilen rengârenk kilimler dikkat çekmektedir. Özellikle Yusufeli ilçesinde Ehram dokumacılığı yaygın olarak yapılmaktadır. Ehram tezgâhlarında üretilen kumaşlar, gelin kıyafeti olabilecek kadar da ince ve zarif üretilebilmektedir.

EHRAM MOTİFLERİ: Ehram, özellikle, Yusufeli İlçesi'nde dokunmaktaydı. Çok önceleri çokça dokunmasına rağmen, günümüzde kırk-elli yaş grubu kadınların sandıklarında bir veya iki adet bulunmaktadır. Yörede "hanımeli çar" olarak bilinmektedir. Genelde kadınlar tarafından, özel günlerde örtü olarak kullanıldığından, örtünün güzelliği, örtünen insana bir statü ve de saygınlık sağlamakta, bu da, işçiliğinin daha bir itinalı olmasını sağlamaktadır.

ÇÖMLEKÇİLİK: Çömlekçilik, Artvin bölgesinde, -eski dönemlerde- hemen her evde kadınlar tarafından üretilebilecek kadar yaygın bir zanaatken, günümüzde; Borçka ilçesinde, Artvin'deki son "fırını" çalıştıran Çömlek ustası Kazım ŞİRİN geleneği devam ettirmektedir.

AĞAÇ İŞLERİ: Artvin bir orman bölgesi olduğundan, ahşap zanaatının çok gelişmiş olduğu bir yöredir. Bu durum geleneksel mimaride görülebildiği gibi, her türlü tarımsal araç gereç de ahşaptan yapılabilmektedir. Artık, hediyelik eşya anlamında değerlendirilmek üzere, sepetler, hayvan figürleri, evler, kaşık gibi ürünler üretilmektedir.

GİYİM KUŞAM: Artvin'de giyim-kuşam çeşitlilik arz etmektedir. Bu çeşitlilik sahil kesimlerinde farklı, iç kesimlerde farklı renk, desen ve fonksiyon olarak ortaya çıkmaktadır. Bu zenginlikler özellikle kadın kıyafetlerinde, başlıklarında, yazmalarda vb. görülebilmektedir.

HALK EDEBİYATI: Çoruh Vadisi boyunca çok sayıda Halk Ozanı yetişmiş ve edebiyatımıza önemli katkılarda bulunmuştur. Yörede, geçmiş dönemlerde çok daha güçlü olan aşıklık geleneği içinde halk ozanlarının birbirleriyle atışmaları, yöre halkının eğlencesi olmuştur. Bu da Artvin'i "ozanlar kenti" haline getirmiştir.

ULAŞIM

DENİZ YOLU: Artvin İlinin Karadeniz’e sahil Hopa ilçesinde Liman bulunmakta olup bu limanda yük taşımacılığı yapılmaktadır.

Adres: Liman Başkanlığı Hopa /ARTVİN. Tel: 0(466) 351 40 67

HAVA YOLU: En yakın havaalanı Erzurum (226 km.) ve Trabzon (234 km.) illerinde bulunmaktadır. Liman Tel :0 466 351 40 67

DEMİR YOLU: Demir yolu ile ulaşım için en yakın 226 km. ile Erzurum, 269 km. ile Kars İlleridir.

KARA YOLU: İl Merkezi ve İlçelerinde bulunup şehir içi ve şehirlerarası sefer yapan Otobüs İşletmeleri bulunmaktadır. Otogar Tel : 0 466 5114949

 ARTVİN İLİNİN BAZI İL MERKEZLERİNE UZAKLIĞI

 

İstanbul,  1.317 km. Ardanuç 37 km.

İzmir ,      1.570 km. Arhavi 77 km.

Ankara,       999 km. Borçka 32 km.

Antalya,   1.506 km. Hopa 67 km.

Samsun,     964 km. Murgul 50 km.

Trabzon,     234 km. Şavşat 71 km.

Rize,           159 km.

Erzurum,    226 km.

Kars,           269 km.

Ardahan,    235 km.

YAPMADAN DÖNME

Camili Havzası, Borçka Karagöl, Şavşat Karagöl'ü gezmeden, Yusufeli İşhan ve Barhal Kiliseleri'ni görmeden, Hinkal, Laz Böreği , Döner ve Şiş, Puçuko yemeden,Ehram, Bal, Zeytin ve Ceviz almadan,Denk geldiğinizde Festivaller (Artvin Kafkasör, Şavşat Sahara, Ardanuç Çurisbil, Meydancık Sateve) katılmadan, dönmeyin...

TURİZM BİLGİLERİ

Kültür Turizmi, Yayla Turizmi,  Akarsu Turizmi (Kano-Rafting), Dağ ve Doğa Yürüyüşü, Kamp ve Karavan Turizmi, Sportif Olta Balıkçılığı Kuş Gözetleme, Atlı Doğa Yürüyüşü, Bitki İnceleme, Yaban Hayatı Korunan Alanlar (SİT) (Milli Parklar ve Tabiat Parkları), Jeep Safari Turizmi, İnanç Turizmi

İLETİŞİM BİLGİLERİ

İL KÜLTÜR MÜDÜRLÜĞÜ

Tel:    0 466 212 25 07

Faks: 0 466 212 16 43

İL TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ

Tel:   0 466 212 30 71

Fax:  0 466 212 27 38

TURİZM DANIŞMA MÜDÜRLÜĞÜ: 0 466 371 51 72

VALİLİK :      (0 466) 212 11 17

BELEDİYE :   (0 466) 212 37 11

HASTANE :    (0 466) 212 10 40

POLİS :          (0 466) 212 10 28

JANDARMA : (0 466) 611 25 01

İTFAİYE :       (0 466) 212 37 14

DERLEME